شخصی، محضر پیغمبر اکرم (ص) رسید و چند سؤال کرد که جز وجود مقدس پیغمبر اکرم (ص) شخص دیگری قادر به پاسخ آن نبود و این به خاطر درک بالای پیامبر است که می‌توانستند حقایق اشیا را آن‌طور که هست، درک کنند; امری که از بشر عادی ساخته نیست...این سؤالات که جواب‌های مختصر و مفیدی در پی داشت و هر پاسخ، دریایی از معارف الهی و انسانی را درون خود جای داده، عبارت‌اند از: « َو سئل النبی(ص) ما أَثْقَلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ مَا أَغْنَى مِنَ الْبَحْرِ وَ مَا أَوْسَعُ مِنَ الْأَرْضِ وَ مَا أَحَرُّ مِنَ النَّارِ وَ مَا أَبْرَدُ مِنَ الزَّمْهَرِیرِ وَ مَا أَشَدُّ مِنَ الْحَجَرِ وَ مَا أَمَرُّ مِنَ السَّمِّ فَقَالَ ص الْبُهْتَانُ عَلَى الْبَرِیءِ أَثْقَلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ الْحَقُّ أَوْسَعُ مِنَ الْأَرْضِ وَ قَلْبٌ قَانِعٌ أَغْنَى مِنَ الْبَحْرِ وَ سُلْطَانٌ جَائِرٌ أَحَرُّ مِنَ النَّارِ وَ الْحَاجَةُ إِلَى اللَّئِیمِ أَبْرَدُ مِنَ الزَّمْهَرِیرِ وَ قَلْبُ الْمُنَافِقِ أَشَدُّ مِنَ الْحَجَرِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الشِدَّةِ أَمَرُّ مِنَ السّم » إرشاد القلوب إلى الصواب، ج1، ص: 193
*سنگین‌تر از آسمان
رسول خدا (ص) در جواب این هفت سؤال که ما هم سعی می‌کنیم، آن‌ها را توضیح دهیم، چنین فرمودند: «البهتان علی البری اثقل من السماء»; بهتان به شخصی بی‌گناه، از آسمان سنگین‌تر است. آسمانی که اندازهء وزن آن را جز خدای تبارک و تعالی نمی‌داند و عظمت بیکران آن، انسان را به حیرت وا‌می‌دارد، در برابر گناه بزرگ بهتان، کوچک است و پیداست که این گناه، در قیامت با انسان چه می‌کند. گناهی که معلوم نیست با معذرت‌خواهی و عذر و بخشش آمرزیده شود، چراکه شخص بی‌گناه، شاید ظاهراً راضی شود، اما باز در دل از این بهتان، ناراحت است.
*بی‌نیازتر از دریا
حضرت در جواب سؤال دوم که پرسیده بود: از دریا بی‌نیازتر چیست؟ فرمودند: «قلب القانع اغنی من البحر»; دل قناعت‌کننده از دریا غنی‌تر است. دل و قلب قانع به دلی می‌گویند، که به مقدرات خدا راضی باشد و در برابر عبادت‌هایی که به جا می‌آورد، از خدا طلب‌کار نشود. متأسفانه خیلی از مردم این گونه‌اند که در سختی‌ها و مشکلات، زبان به گله و شکایت باز می‌کنند که خدا چرا در برابر این عبادات، به ما پول و غذا و مسکن نمی‌دهد؟! این خوب نیست. در احوال حاتم طایی آمده که از او پرسیدند: آیا از خود سخی‌تر دیده‌ای یا نه؟ گفت: آری. روزی مرد خارکنی را دیدم که در صحرا، مشغول کار و زحمت و تلاش بود; به او گفتم: مگر از سفرهء حاتم خبر نداری؟ گفت: چرا، ولی می‌خواهم خودم کار کنم و برای دو لقمه نان، منت غیرِ خودم را نکشم.
این دلِ قانع است که از هر دریایی، که گنج‌های بی‌شماری را در دل خود نهفته، غنی‌تر و بی‌نیازتر است.
*وسیع‌تر از زمین
حضرت در جواب سؤال سوم که پرسید: از زمین وسیع‌تر چیست؟ فرمودند: «والحق اوسع من الارض»، حق، فراخ‌تر از زمین است; زمینی که وسعت آن، ما بین مشرق و مغرب را فرا‌گرفته است. بنا به مضمون برخی روایات، زمینی که قابل سکونت انسان‌هاست، یک چهارم زمینی است که خدا خلق کرده و بقیهء آن، غیر قابل سکنی است. حال زمینی به این عظمت، از وسعت کلام حق، کوچک‌تر است.
قرآن در این‌باره می‌فرماید: «یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین بالقسط شهداء لله ولو علی انفسکم او الوالدین و الاقربین; نساء: 135 »(; شما برای خدا قیام کنید و گواهی به عدالت دهید، اگرچه به ضرر خودتان یا پدر و مادرتان یا وابستگانتان باشد. برای خدا حق بگویید و مراعات دوست و رفیق و پدر و مادر و غیره را نکنید.
*داغ‌تر از آتش
اما پاسخ سؤال چهارم شخص عرب، که پرسید: از آتش داغ‌تر چیست؟ فرمودند: «و سلطان جائر احرّ من النّار»; سلطان ظالم; از آتش سوزنده‌تر است;
*سردتر از یخ
اما در پاسخ سؤال پنجم که: چه چیز از زمهریر سردتر است، فرمودند: «و الحاجة الی اللئیم ابرد من الزمهریر»; احتیاج پیدا‌کردن به افراد پست، یخ‌تر از زمهریر است، «لئیم» به کسی می‌گویند، که نه خودش از نعمتی استفاده می‌کند و نه به دیگران می‌دهد تا از آن بهره گیرند، اما «سخی» به کسی می‌گویند که زاید بر نیازش را انفاق می‌کند و خودش از چیزی استفاده نمی‌کند و این‌که خدا را می‌گویند: «جواد» به همین خاطر است، چراکه به بندگانش و مخلوقش، نعمت‌هایی داده که از آن‌ها بی‌نیاز است و استفاده نمی‌کند، «یطعم و لایطعم».
پیغمبر (ص) فرمودند: کسی که دست حاجت به سوی شخص پست و لئیم دراز کند، خودش را خنک کرده است و این یخ‌شدنِ به خاطر خجالت، از زمهریر سردتر است.
نقل است: وقتی عمروبن عبدود به دست حضرت امیر (ع) کشته شد و ایشان زرهء وی را به احترام پهلوانی او به جای گذاشت، خواهر عمرو اظهار کرده بود: اگر عمرو را کس دیگری جز علی می‌کشت، تا عمر داشتم برایش می‌گریستم، زیرا فرق است که انسان به دست آدم لئیم کشته شود، یا به دست جوانمرد.
*سخت‌تر از سنگ
حضرت در جواب سؤال ششم که پرسید: از سنگ سخت‌تر چیست؟ فرمودند: «و قلب المنافق اشد من الحجر»، منافق به کسی می‌گویند که ظاهرش با باطنش یکی نیست ) مذبذبین بین ذلک لا الی هؤلاء و لا الی هولاء; نساء: 143 [آن‌ها افراد بی‌هدفی هستند که نه سوی این‌ها و نه سوی آن‌هایند (نه در صف مؤمنان قرار دارند و نه در صف کافران)] و همین صفت باعث شده که در پایین‌ترین مرتبهء جهنم قرار گیرد: ) انّ المنافقین فی الدّرْک الاسفل من النار...; نساء: 145 [منافقان در پایین‌ترین درکات دوزخ قرار دارند; و هرگز یاوری برای آن‌ها نخواهی یافت.] سعی کنید باطن و ظاهرتان یکی باشد و این هم با توسل به ائمه اطهار (ع) حاصل می‌شود.
*تلخ‌تر از سم
اما در جواب سؤال آخر که پرسید: از سم تلخ‌تر چیست؟ فرمودند: «و الصّبر علی الشّدةا مْرّ من السّم»; شکیبایی بر ناگواری‌ها، از سم تلخ‌تر است. تحمل سختی‌ها و مشکلات، بدون شکایت و گله بسیار سخت و تلخ است، اما اگر برای خدا باشد، ارزش دارد.
شما ببینید حضرت سیدالشهداء (ع) چگونه با قلب آرام و مطمئن در روز عاشورا، بر مصائب و مشکلات طاقت‌فرسا چیره شدند و حتی یک مکروه مرتکب نشدند. ) یا ایتها النفس المطمئنة; فجر:27 که در شأن ایشان می‌باشد، اشاره به نفس بااطمینان حضرت دارد.
و این اطمینان نفس هم در اثر ذکر خدا و توجه به ذات اقدس الهی است، ) الا بذکراللّه تطمئن القلوب; رعد: 28 [آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد!] این ناراحتی‌ها و اضطراب‌های بشر، که روز به روز افزون می‌شود، همه‌اش به خاطر غفلت از خداست.
ان‌شاءاللّه، خدا به ما توفیق دهد که توجه به ذات مقدسش پیدا کنیم و عامل به تعالیم اهل‌بیت (ع) باشیم!
