پرسش: برخی از سؤالات و شبهات اگر پاسخ گفته نشود عایق تبلیغ دینی و دیوار بین روحانی و مردم است. دین، آیین بهتر زیستن است، بنابراین باید موانع استفاده از این زندگی پاک را برطرف کرد. یکی از عایق های دینی سؤال زیر است که در این جا به طور خلاصه به آن پاسخ داده شده است: آیا کار کردن برای طلاب واجب نیست؟ مگر حضرت علی(علیه السلام)و امامان(علیهم السلام)کار نمی کردند؟
پاسخ: اصل کار کردن مانند بنایی و کشاورزی و... وجوبی برای طلاب ندارد و حکایت امام و خلیفه مسلمین با طلبگی در بعضی جهات متمایز از هم هستند گرچه کار کردن می‌تواند در بعضی جهات منافات با طلبگی نداشته باشد، ولی «وظیفه اصلی طلاب»، درس خواندن و تبلیغ است. بله در بعضی موارد کار کردن واجب است، مثلاً نفقه برای فرزند و زن ..که فرقی بین طلبه و غیر طلبه ندارد،[1]البته این سؤال گاهی از سوی افراد مغرض برای ایجاد تفرقه و شبهه مطرح می شود و افراد «کم اطلاع» آن را بیان می کنند. گاهی هم حتی از سوی افراد تحصیل کرده «کم توجه» بیان می شود، به عنوان نمونه پزشکی متدین می گفت اگر یک روحانی پزشک هم باشد، در کارش بسیار موفق تر است به او گفتیم شما که پزشک هستید، چرا درس طلبگی هم نمی خوانید و تدریس یا تحقیق یا تبلیغ نمی کنید؟ بعد سنوات تحصیلی حوزه را سال به سال برایش برشمردیم. گفت: من وقت ندارم این همه کلاس شرکت کنم. گفتیم طلاب هم وضعیت شان همین گونه است. با حجم زیاد دروس حوزه، وقت هم کم می آید، چگونه پزشکی هم انتظار دارید بخوانند؟!
جامعه اسلامی نیازهای مادی و معنوی متنوعی دارد، در برابر این نیازها نیز مشاغل متفاوت وجود دارد. عوامل مختلفی مانند نیازها، ارزش ها، سلیقه، علاقه و قریحه، ویژگی های شخصیتی، تقاضای مردم، استعداد ذاتی و شرایط زمانی، مکانی، اقلیمی و آب و هوایی و.. روی انتخاب شغل مؤثر است، به همین دلیل است که حتی انبیاء مشاغلی چون نجاری، زره و حصیر بافی، چوپانی، صیادی، قضاوت، حکومت داری، آهنگری، زراعت و...داشتند. برخی طلاب در شرایط خاص که فشارمالی زیادی به آنها وارد می شود وارد میدان کار می شوند و این یک آفات در مسیر تعلیم و تعلم است و از کار اصلی(تبلیغ، تدریس، تحصیل و...) باز می مانند.
نباید طلاب را با انبیاء و ائمه(ع) که «علم خدادادی» داشتند، مقایسه کرد. طلاب باید سال های متمادی در حوزه های علیمه برای فهم معارف اسلام، دروسی مانند تاریخ اسلام، ادبیات عرب، فقه، اصول فقه، منطق، رجال، درایه، تفسیر و...بخوانند. اگرچه کار کردن می‌تواند در بعضی جهات منافات با طلبگی نداشته باشد، ولی همان گونه که بیان شد وظیفه اصلی طلبه درس خواندن، تدریس، پژوهش و تبلیغ است؛ همان طور که ما از یک استاد دانشگاه یا پزشک انتظار نداریم، مثلاً کار بنایی یا مغازه داری کند، توقع عقلایی این است که هر صنف در شغل و رسالت خود مهارت و تخصص کافی داشته باشد تا اصناف در کنار هم نیازهای معنوی و مادی جامعه اسلامی را رفع کنند.
برخی ممکن است بگویند جمع کردن کار و طلبگی شدنی است، چون مثلاً فلان روحانی این کار را انجام داده است. می گوییم روحانیون با توجه به کار و رسالتی که دارند، میزان تحصیلات شان فرق می کند، همان گونه که به طور معمول، یک معلم ابتدایی با یک استاد برجسته دانشگاه میزان مطالعات شان یکسان نیست. ممکن است روحانی ای به تحصیلات عمومی اکتفا کند و به تبلیغ دین بپردازد و برای مردم عادی با مطالعاتی که دارد، مناسب باشد، ولی اگر قرار شود روحانی ای در دانشگاه تدریس و تبلیغ کند باید خود را آماده بحث ها و مناظرات علمی و دفع و رفع شبهات قشر تحصیل کرده کند. با تخصصی شدن علوم حوزوی و دینی در حوزه و وجود رشته های مختلف فقه و حقوق، اخلاق، تفسیر، علوم تربیتی، تاریخ، مهدویت، روان شناسی و...طلاب باید دو ظرفیتی باشند، یعنی دوشادوش تحصیلات علوم تخصصی در درس فقه و اصول حوزه هم شرکت کنند. این فرد برای موفقیت باید از تفریح و خواب و همنشینی با خانواده هم کم بگذارد تا بتواند در دو قسمت موفق باشد و ایثار خانواده روحانیون برای موفق شدن آنها، ستودنی و قابل تحسین است.[1]
پی نوشت :
1. امام خمینی، تحریرالوسیله، ج2، احکام نفقات،کسب درآمد؛ (مطابق با نظر آیه الله خامنه ای).
2. محمدعلی قدیری و محمدحسین قدیری، بوسه بر دست، دفتر هماهنگی تبلیغات اسلامی مجتمع فولاد مبارکه. نیز رک: نرم افزار تافته جدانابافته، سایت گفتگوی دینی(برای دانلود به سایت رجوع کنید)
