زیارت اءربعین است یعنى بیستم صفر شیخ درتهذیب و مصباح روایت کرده از حضرت امام حسن عسکرى علیه السلام که فرموده علامات مؤ من پنج چیز است پنجاه و یک رکعت نماز گذاشتن که مراد هفده رکعت فریضه و سى و چهار رکعت نافله است در هر شب و روز و زیارت اربعین کردن و انگشتر در دست راست کردن و جبین را در سجده بر خاک گذاشتن و بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمن الرَّحیمِ را بلند گفتن و کیفیّت زیارت حضرت امام حسین علیه السلام در این روز به دو نحو رسیده یکى زیارتیست که شیخ در تهذیب و مصباح روایت کرده از صفوان جمّال که گفت فرمود به من مولایم حضرت صادق علیه السلام در زیارت اربعین که زیارت مى کنى در هنگامى که روز بلند شده باشد و مى گوئى :
پس دو رکعت نماز مى کنى و دعا مى کنى به آنچه مى خواهى و برمى گردى
و دیگر زیارتى است که از جابر منقول است و کیفیّت آن چنان است که از عطا روایت شده که گفت با جابر بن عبداللّه انصارى بودم در روز بیستم ماه صفر چون به غاضریّه رسیدیم در آب فرات غسل کرد و پیراهن طاهرى که با خود داشت پوشید پس گفت که آیا با تو چیزى هست از بوى خوش اى عطا گفتم با من سُعد هست پس قدرى از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا ایستاد نزد سر مبارک امام حسین علیه السلام و سه مرتبه اَللّهُ اَکْبَرُ گفت پس افتاد و بیهوش شد و چون به هوش آمد شنیدم که مى گفت اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا آلَ اللّه الخ که به عینه همان زیارت نیمه رجب است که ما ذکر نمودیم و با آن فرقى ندارد جز چند کلمه که شاید از اختلاف نسخ باشد چنانچه شیخ مرحوم احتمال داده پس اگر کسى خواست که آن را نیز بخواند رجوع کند به زیارت نیمه رجب و همان را بخواند
مؤ لّف گوید که زیارت امام حسین علیه السلام در اوقات شریفه و لیالى و ایّام متبرّکه به غیر از این اوقات که ذکر شد نیز افضل است خصوصاً اوقاتى که به آن حضرت نسبتى داشته باشد مانند روز مباهله و روز نزول هَلْ اَتى و روز ولادت شریف آن حضرت و شبهاى جمعه و از روایتى مستفاد مى شود که حق تعالى در هر شب جمعه نظر مکرمتى بر آن حضرت فرماید و جمیع پیمغبران و اوصیاى ایشان را به زیارت او بفرستد و ابن قولویه از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که هر که زیارت کند قبر امام حسین علیه السلام را در هر جمعه آمرزیده شود البته و از دنیا بیرون نرود با حال حسرت از دنیا و مَسْکَنَشْ در بهشت با امام حسین علیه السلام باشد و در خبر اعمش است که همسایه او براى او گفت در خواب دیدم که رقعه ها از آسمان فرو مى ریزد که در آنها امان نوشته اند براى هر که زیارت امام حسین علیه السلام کند در شب جمعه و بعد از این در اعمال کاظمین در حکایت حاجى على بغدادى اشاره به این مطلب خواهد شد و غیر این از اوقات شریفه دیگر و روایت شده از حضرت صادق علیه السلام پرسیدند که آیا زیارت امام حسین علیه السلام را وقتى هست که بهتر از وقت دیگر باشد فرمود که زیارت کنید آن حضرت را در هر وقت و هر زمان زیرا که زیارت آن حضرت خیر مُقَرَّرى است هر که آن را بیشتر به عمل آورد خیر بیشتر خواهد یافت و هر که کمتر کند کمتر خواهد یافت و سعى کنید در زیارت کردن آن حضرت در اوقات شریفه که اعمال صالحه در آنها ثوابش مضاعف است و در آن اوقات شریفه ملائکه از آسمان نازل مى شوند از براى زیارت آن حضرت الخ
و از براى خصوص این اوقات مذکوره زیارت منقولى یافت نشده بلى در روز سیّم ماه شعبان که روز تولّد حضرت امام حسین علیه السلام است دعائى از ناحیه شریفه بیرون آمده که بایست آن را خواند و ما آن را در اعمال ماه شعبان ذکر کردیم و بدان نیز که زیارت آن حضرت در غیر کربلا از شهرهاى دور فضیلت زیادى دارد و ما در اینجا به ذکر دو روایت که در کافى و تهذیب و فقیه است قناعت مى کنیم روایت اوّل ابن ابى عمیر از هشام روایت کرده که حضرت صادق علیه السلام فرمود که هرگاه راه یکى از شما دور و از خانه اش تا به قبور ما مسافت بسیار باشد بالا رود به پشت بام بلندتر منزل خود و دو رکعت نماز کند و اشاره کند به سلام کردن به سوى قبرهاى ما پس بدرستى که آن به ما مى رسد
روایت دویّم از حنّان بن سُدَیْر از پدرش منقولست که حضرت صادق علیه السلام به من فرمود اى سدیر زیارت مى کنى قبر حسین علیه السلام را در هر روز عرض کردم که فداى تو گردم نه فرمود شما چه جفاکارید در هر جمعه زیارت مى کنید او را گفتم نه فرمود در هر ماهى زیارت مى کنید گفتم نه فرمود در هر سالى او را زیارت مى کنید گفتم گاهى از سالها شده که زیارت کرده ام فرمود اى سُدیر چه جفا کارید شما به امام حسین علیه السلام آیا ندانستید که حق تعالى را دو هزار هزار فرشته است (و در تهذیب و فقیه هزار هزار فرشته است ) ژولیده مو گردآلوده که مى گریند بر آن حضرت و زیارت مى کنند وسست نمى شوند و چه مى شود براى تو اى سدیر که زیارت کنى قبر حسین علیه السلام را در هر جمعه پنج مرتبه و در هر روزى یک مرتبه گفتم فدایت شوم بین ما و بین او فرسخهاى بسیار است فرمود به من که بالا رو به بام خانه ات پس نظر کن به جانب راست و چپ پس بلند کن سر خود را بسوى آسمان پس قصد کن جانب قبر آن حضرت را و بگو :
((اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللّهِ وَ بَرَکاتُهُ))
نوشته مى شود براى تو زیارتى و آن زیارت حجّه و عمره است سُدیر گفت بسا شد که بجا آوردم این را در ماه بیشتر از بیست مرتبه و در صدر زیارت اوّل از زیارات مطلقه گذشت چیزى که مناسب این مقام بود.
فضیلت و فوائد و آداب تربت مقدسه امام حسین علیه السلام
تذییلٌ بدانکه روایات بسیار وارد شده که در تربت آن حضرت شفاى هر درد و مرض است مگر مرگ و امان است از بلاها و باعث ایمنى از هر خوف و بیم است و اخبار در این باب متواتر است و معجزاتى که به سبب این تربت مقدّسه ظاهر گردیده است زیاده از آنست که ذکر شود و من در کتاب فوائد الرضویّه که در تراجم علماء امامیّه است در احوال سیّد محدّث متبّحر آقا سیّد نعمة اللّه جزائرى ره نوشتم که آن سید جلیل در تحصیل علم زحمت بسیار کشیده و سختى و رنج بسیار برده و در اوایل تحصیل چون قادر نبوده بر چراغ به روشنى ماه مطالعه مى نموده لاجرم از کثرت مطالعه در ماهتاب و بسیار چیز نوشتن و مطالعه کردن چشمانش ضعف پیدا کرده بود پس بجهت روشنى چشم خود به تربت مقدّسه حضرت سیدالشهداء علیه السلام و تراب مراقد شریفه ائمّه عراق علیهم السلام اکتحال مى کرد و به برکت آن تربت ها چشمش روشن مى گشت و نیز نگاشتم که مبادا اهالى عصر ما بواسطه معاشرت با کفّار و ملاحده این مطلب را استعجاب نمایند همانا کمال الدّین دمیرى در حیوة الحیوان نقل کرده که افعى هرگاه هزار سال عمر کرد چشمانش کور مى شود حق تعالى او را ملهم فرموده که براى رفع کورى خود چشم خود را به رازیانج تر بمالد لاجرم با چشم کور از بیابان قصد مى کند بساتین و جاهائى را که رازیانج در آنجا باشد و اگر چه مسافتى طویل در بین باشد پس خود را مى رساند به آن گیاه و چشم خود را بر آن مى مالد روشنى چشم او برمى گردد و این مطلب را زمخشرى و غیره نیز نقل کرده اند پس هرگاه حق تعالى در یک گیاه ترى این خاصیت قرار داده باشد که مار کور پى به آن ببرد و بهره خود را از آن بگیرد چه عجب و استبعادى دارد که در تربت پسر پیغمبر صلوات اللّه علیه و آله که در راه او خودش و عترتش کشته شده شفاء از جمیع امراض و فوائد و برکاتى قرار داده باشد که شیعیان و محبّان او از آن بهره ها برند و ما در این مقام به ذکر چند خبر قناعت مى کنیم .
اوّل روایت شده که حوریان بهشت چون یکى از ملائکه را مى بینند که از براى کارى بر زمین مى آید از او التماس مى کنند که براى ما تسبیح و تربت قبر امام حسین علیه السلام به هدیّه بیاور .
دوّم به سند معتبر منقول است که شخصى گفت حضرت امام رضا علیه السلام براى من از خراسان بسته متاعى فرستاد چون گشودم در میان آن خاکى بود از آن مرد که آورده بود پرسیدم که این خاک چیست گفت خاک قبر امام حسین علیه السلام است و هرگز آن حضرت از جامه و غیر جامه چیزى به جایى نمى فرستد مگر آنکه این خاک را درمیانش مى گذارد و مى فرماید این امان است از بلاها به اذن و مشیّت خدا .
سیّم روایت است که عبداللّه بن ابى یعفور به خدمت حضرت صادق علیه السلام عرض کرد که یک شخص از خاک قبر امام حسین علیه السلام برمى دارد و منتفع مى شود و دیگرى برمى دارد و منتفع نمى شود فرمود که نه واللّه هر که بردارد و اعتقاد داشته باشد که به او نفع مى بخشد البته منتفع مى شود .
چهارم از ابوحمزه ثمالى روایتست که عرض کردم به حضرت صادق علیه السلام که مى بینم اصحاب ما مى گیرند خاک قبر امام حسین علیه السلام را و طلب شفا از آن مى کنند آیا شفا در آن هست فرمود که طلب شفا مى توان کرد از خاکى که بردارند از میان قبر تا چهار میل و همچنین است خاک قبر جدّم رسول خدا صلى الله علیه و آله و قبر امام حسن و امام زین العابدین و امام محمّد باقرعلیهم السلام پس بگیر از آن خاک که آن شفاى هر درد است و سپرى است براى دفع هر چه از آن ترسى و هیچ چیز به آن برابرى نمى کند از چیزهائى که از آن شفا طلب مى کنند به غیر از دعا و چیزى که آن را فاسد مى کند آن است که در ظرفها و جاهاى بد مى گذارند و آنها که معالجه به آن مى کنند کم است یقین ایشان هر که یقین داشته باشد که این از براى او شفا است هرگاه معالجه به آن کند او را کافى خواهد بود و محتاج به دواى دیگر نخواهد شد و فاسد مى گردانند آن تربت را شیاطین و کافران از جنیّان که خود را بر آن مى مالند و بهر چیز که مى گذرد آن تربت آن را بو مى کنند و اما شیاطین و کافران جنّ پس حسد مى برند فرزندان آدم را بر آن و خود را بر آن مى مالند که اکثر نیکى و بوى خوشش برطرف مى شود و هیچ تربت از حایر بیرون نمى آید مگر مهیّا مى شوند از شیاطین و کافران جنّ از براى آن تربت آن قدر که عدد ایشان را کسى به غیر از خدا احصا نمى تواند کرد و آن تربت در دست صاحبش است و ایشان خود را بر آن مى مالند و ملائکه نمى گذارند ایشان را که داخل حایر شوند و اگر تربت سالم از اینها بماند هر بیمار را که به آن معالجه نمایند البّته در آن ساعت شفا مى یابد پس چون تربت را بردارى پنهان کن و نام خدا بر آن بسیار بخوان و شنیده ام که بعضى از آنها که تربت را برمى دارند آن را سبک مى شمارند حتّى بعضى از ایشان آن را در توبره چهارپایان مى اندازند یا در ظرف طعام یا چیزهائى که دست بر آن بسیار مالیده شود از خورجینها و جوالها پس چگونه شفا یابد از آن کسى که به این نوع آن را حرمت دارد ولکن دلى که در آن یقین نیست و سبک مى شمارد چیزى را که صلاحش در آن است عمل خود را فاسد مى کند.
پنجم روایت شده که هرگاه یکى از شما خواهد که بردارد تربت را به اطراف انگشتان بردارد و قدر آن مثل نخود است به بوسد آن را و بر هر دو دیده گذارد وبر سایر بدن بمالد و بگوید:
پس آن را استعمال نماید و روایت شده که مهر کردن تربت امام حسین علیه السلام آنست که بر آن سوره اِنّا اَنْزَلْناهُ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ بخوانى و نیز روایت شده که هرگاه تربت را بخورى یا به کسى بخورانى بگو :
مؤ لف گوید که فوائد تربت شریفه آن حضرت بسیار است از جمله آنکه مستحبّ است با میّت در قبر گذاشتن و کفن را به آن نوشتن و دیگر سجده کردن بر آنست که روایت شده که سجده بر آن هفت حجاب را مى درد یعنى باعث قبولى نماز مى شود که به آسمانها بالا مى رود و دیگر تسبیح از تُربت آن حضرت ساختن و به آن تسبیح ذکر کردن و در دست داشتن است که فضیلت عظیم دارد و از خاصیتش آنست که در دست آدمى تسبیح مى گوید بى آنکه صاحبش تسبیح بگوید و معلوم است که این تسبیح غیر از آن تسبیحى است که در همه اشیاء است کما قال اللّه تعالى :
و عارف رومى در معنى آن گفته :
| گر تو را از غیب چشمى باز شد | با تو ذرّات جهان همراز شد |
| نطق خاک ونطق آب ونطق گِل | هست محسوس حواسّ اهل دل |
| جمله ذرّات در عالم نهان | با تو میگویند روزان وشبان |
| ما سَمیعیم وبصیر وباهُشیم | با شما نامحرمان ما خامشیم |
| از جمادى سوى جان جان شوید | غلغل اجزاى عالم بشنوید |
| فاش تسبیح جمادات آیدت | وسوسه تاءولیها بزدایدت |
بالجُمله این تسبیحى که در این روایت است تسبیحى است که از خصوصیّات تربت حضرت سیّد الشّهداء اَرْواحُنا لَهُ الْفِداء است .
ششم از حضرت امام رضا علیه السلام منقول است که هر که بگرداند تسبیح تربت امام حسین علیه السلام را وبگوید: ((سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُلِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللَّهُ اَکْبَرُ)) با هر دانه بنویسد حق تعالى از براى او شش هزار حسنه و محو کند از او شش هزار گناه و بلند کند از براى او شش هزار درجه و بنویسد از براى او شش هزار شفاعت و از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هرکه بگرداند سنگهائى راکه ازتربت امام حسین علیه السلام مى سازند یعنى تسبیح پخته پس یکبار استغفار کند هفتاد استغفار از براى او نوشته مى شود و اگر تسبیحى را در دست نگاه دارد و تسبیح نگوید به عدد هر حبّه هفت مرتبه از براى او نوشته مى شود
هفتم در حدیث معتبر منقول است که چون حضرت صادق علیه السلام به عراق تشریف آوردند گروهى نزد آن حضرت آمدند و عرض کردند که دانسته ایم تربت امام حسین علیه السلام موجب شفاى هر درد است آیا باعث ایمنى از هر خوف هست فرمود بلى هرگاه کسى خواهد که او را از هر بیمى امان بخشد باید تسبیحى که از تربت آن حضرت ساخته باشند در دست بگیرد و سه مرتبه این دعا را بخواند:
پس تسبیح را ببوسد و بر هر دو چشم بمالد و بگوید:
پس تسبیح را بر جبین خود بگذارد پس اگر در صبح چنین کند در امان خدا باشد تا شام و اگر در شام چنین کند در امان خدا باشد تا صبح و در روایت دیگر منقول است که هر که از پادشاهى یا غیر او ترسد چون از خانه بیرون آید چنین کند تا حرزى باشد او را از شرّ ایشان
مؤ لّف گوید که مشهور میان علماء آن است که خوردن گل و خاک مطلقاً جایز نیست مگر تربت مقدسه امام حسین علیه السلام به قصد شفا بى قصد لذّت به قدر نخودى بلکه احوط آن است که به قدر عدسى باشد و خوبست که تربت را در دهان بگذارد و بعد از آن جرعه اى از آب بخورد و بگوید ((اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ رِزْقا واسِعا وَعِلْما نافِعا وَشِفاءً مِنْ کُلِّ دآءٍ وَسُقْمٍ)) علامه مجلسى ره فرموده احوط آن است که مهر و تسبیح و تربت آن حضرت را نخرند و نفروشند بلکه به هدیّه و بخشش بدهند و در برابر آنها اگر تراضى کنند بى آنکه اوّل شرط کرده باشند شاید بد نباشد چنانچه در حدیث معتبر از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که خاک قبر امام حسین علیه السلام را بفروشد چنان است که گوشت آن حضرت را فروخته و خریده باشد
مؤ لّف گوید که شیخ ما محدّث متبحّر ثقة الاسلام نورى ره در دارالسلام نقل فرموده که روزى یکى از برادران من به خدمت مرحومه والده ام رسید مادرم دید که تربت امام حسین علیه السلام را در جیب پایین قباى خود گذاشته مادرم او را زجر کرد که این بى ادبى است به تربت مقدسه چه آنکه بسا شود در زیر ران واقع شود و شکسته گردد برادرم گفت چنین است که فرمودى و تا به حال دو مهر شکسته ام ولکن عهد کرد که من بعد در جیب پایین نگذارد پس چند روزى از این قضیّه گذشت علامه والدم در خواب دید بدون اینکه از این مطلب اطلاع داشته باشد که مولاى ما حضرت ابوعبداللّه الحسین علیه السلام به زیارت او تشریف آورد و در اطاق کتابخانه نشست و ملاطفت و مهربانى بسیار کرد و فرمود بخوان پسران خود را بیایند تا آنها را اکرام کنم پس والد پسرها را طلبید و با من پنج نفر بودند پس ایستادند در نزد در مقابل آن حضرت و در نزد آن حضرت از جامه و چیزهاى دیگر بود پس یک یک را مى خواند و چیزى از آنها به او مى داد پس نوبت به برادر مزبور سلمه اللّه رسید حضرت نظرى بر او افکند مانند کسى که در غضب باشد و التفات فرمود بسوى والد مرحوم و فرمود این پسر تو دو تربت از تربتهاى قبر من در زیر ران خود شکسته است پس مثل برادران دیگر او را نخواند بلکه افکند بسوى او چیزى و الان در ذهنم است که گویا قاب شانه ترمه به او داد پس علامه والد بیدار شد و خواب خود را براى مرحومه والده نقل کرد و والده حکایت را براى ایشان بیان کرد والد تعجّب کرد از صدق این خواب ((انتهى )).
