حکـــــــــــــــــــــــــــمــــــــــــــــــــــــــت

1-  معرفه  مانند الشیعه 2- نکره مانند شیعه

هر گاه با الف ولام استعمال شود مانند هولاء الشیعه  مراد شیعه علی (ع) است و گروه مشهور به شیعه و اگر بدون الف ولام به کار رود به شخص خاصی مدنظر است که با اضافه معرفه می شود .

ابن القّیم نظری متفاوت با نظریات بالا ذکر می کنند و می گوید در کاربرد قرآنی واژه شیعه و کلمات مترادف مشتقات آن معانی زشت و نا پسندی دارند زیرا در این واژه مفهوم شیاع و اشاعه که ضد ائتلاف و اجتماع نهفته است و از همین رو در کاربرد آن در قرآن مختص فرقه های گمراه و اختلاف افکن و هرج و مرج طلب است . (کتاب اصول المذهب ج1 ص 34 الشیعه ناصرالغفاری )

ابوزهره نیز اعتقاد دارند که منشا و خاستگاه تشیع یهود است که توسط عبدالله بن سبا به وجود آمده است .

نتیجه :    لفظ شیعه از نظر لغت و قرآن     عام استعمال شده است

شیعه از نظر اصطلاحی

از نظر کاربرد تاریخی و اصطلاحی از معنای عام انصراف پیدا کرده به معنای خاص ، که این معنای خاص پیروان علی بن ابی طالب و فرزندانش ( فیومی ، ابن منظور ، ازهری ، متکلمین مانند ابن خلدون )

مرحوم شیخ مفید در کتاب اوائل المقالات  ص 35 می گوید معنای شیعه دو جور استعمال می شود

1 شیعه 2 الشیعه    { ابوحاتم رازی نیز همین تعبیر را دارند }  وقد یسقط من لفظ شیعه علامه تعریف التی هی الف و لام و یضاف لفظ منه من لتبعیض و یقال هولاء من شیعه بنی امیه او من شیعه بنی العباس  او من شیعه من فلان او فلان و اما اذا دخل علامه التعریف فهو علی التخصیص لامحاله لاتباع  امیرالمومنین علی سبیل ولاء والعتقاد بامامته بعد الرسول بلافصل ونفی الامامه من تقدمه فی مقام الخلافه . شیعه در لغت ، به معنای پیروان و یاوران است و بر مفرد و تثنیه و جمع و نیز مذکر و مونث به طور یکسان اطلاق می شود در اصطلاح شیعه به پیروان علی علیه السلام گفته می شود که معتقد به امامت و خلافت بلا فصل او از طریق ( نصب ) و ( نص ) پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله هستند .البته این تنها در واژه شیعه نیست در واژه اسلام نیز همین جور است .

کثرت استعمال و تغلیب در طول تاریخ به گونه ی بوده است که ذهن معطوف می شود به شیعیان علی بن ابی طالب است .مضافا بر اینکه از ان روایات تفضیلی در رابطه با فضیلت اهل بیت (ع) از رسول خدا (ص)  به ما رسیده نباید غفلت کنیم. یعنی یکی از مباحث جدی که در تعیین حدود و ثغور واژه شیعه به داد ما میرسد  ، همین احادیث پیامبر (ص) است  متاسفانه در خصوص روایات تفضیلی اجحاف زیادی در خصوص تشیع شده است و درا ین کتابها روایات تفضیلی ذکر شده است ولی تعریف معنوی کرده اند   (کتاب منهاج السنه ابن تیمیه دررد کتاب مفتاح الکرامه ) (الصواعق المحرقه ابن هجر مکی ) ( تهذیب التذهیب ) و(ابن هجر عسقلانی  فتح الباری فی شرح صحیح بخاری ) ( الشیعه واهل البیت نویسند احسان الهی زهیرص 52 ) ( اصول المذهب  الشیعه ج 1 صفحات 31و32و35و56ناصر الغفاری ) (احمد امین در فجرالاسلام )( الوشیعه موسی جار الله {مرحوم علامه سید محسن رد بر این کتاب نوشته نقض الوشیعه})

ابوحاتم رازی در کتاب الزینه می گوید واژه شیعه جز چهار واژه اولیه ی است که در زمان رسول الله استعمال شده است .

در معنای اصطلاحی کلی است 

آیا می شود واژه شیعه را یک تعریف جامع و مانع نمود یا نمی شود ؟

در جواب می گوییم که می شود ولی نیاز به دقت و تلاش بیشتری است ، عقیده به امامت علی و آل علی براساس نص و روایت است

تعاریف واژه شیعه

1 -  شهید ثانی  الشیعه من شایع علیا ای اتبعه و قدمعه علی غیره فی الامامه و ان لم یوافق  علی باق الائمه فیدخل  فیهم  الامامیه والاجارودیه( توضیح ایشان معتقد بودن که پیامبر به علی تصریح وصفی کرده است نه اسمی ) من الزیدیه ولاسماعیلیه غیر ملاحظه منهم الواقفیه والفتحیه     ( شهید ثانی ج2 ص 228 شرح لمعه )

2-  شیخ مفید الشیعه هم من شایع علیا و قدمهم علی اصحاب رسول الله و اعتقد انه الامام بوصیته من رسوالله او به اراده من الله تعالی نصا کما یری الامامیه او وصفا کما یری الجارودیه ( موسوعه عتبات مقدسه شیخ مفید ص 96) خصوصیات : پیروی از علی در عمل و گفتار و مقدم داشتن پیامبر بر سایر اصحاب

3 - تعریف نوبختی : الشیعه هم فرقه علی ابن ابی طالب المسمون بالشیعه علی فی ضمن نبی و من وافق موده موده علی ( فرق الشیعه ص 36) شیعه نخستین فرقه اسلامی است ؛ آنان پیروان علی (ع) و معتقدان به امامت او بودند که در زمان پیامبر (ص) و پس از ان وجود داشتند . اولین کسانی که در اسلام به اسم شیعه نامیده شدند مقداد ، سلمان فارسی ، ابوزر و عمار و یاسر بودند

4- شهرستانی :  الشیعه هم الذین شایعو ا علیا علی (رض الله عنه ) الخصوص و قالو با امامه و خلافته نصا و وصایتا اما جلیا و اما خفیا و اعتقد وا ان الامامه لا تخرج من اولاده وان خرجت فبظلم یکون من غیره او بتقیه من عنده ( ملل و والنحل ج 1 ص 131)

5 – ابن هزم : ومن وافق الشیعه فی ان علیا افضل الناس بعد رسول الله و احقهم بالامامه و لده من بعدی و هو شیعی ٌ و ان خالفهم فی ما ذکرنا و لیس شیعه ( الفصل ج 2 ص 313)   

نشات تشیع

نظریات گوناگون در خصوص نشات  التشیع

1 - سقیفه  بنی  ساعده

2- زمان خلافت عثمان ( عبدالله بن سبا ؛ این دسته معتقد هستند که نشات تشیع یهودی است )

3- حکومت علی  (ع)

4 – واقعه عاشورا 5- نظر شیعه : منشا تشیع مصادف است با صدر اسلام یعنی از زمان گفتن کلمه قولوا لا اله الله شیعه را نیز پیامبر بیان کردند و رو می کنند به علی و میفرمایند: یا علی انت و شیعتک فی الجنه }