حکـــــــــــــــــــــــــــمــــــــــــــــــــــــــت

امیرالمومنین (ع) فرمودند: «نحن لاعراب الذین لا یعرف الله عزوجل الا بسبیل معرفته». خدای متعال جز از راه معرفت ما شناخته نمی‌شود. البته به این معنا نیست که معصومین مقامی دارند که دست خدای متعال بسته است. اگر به این درک از امامت رسیدیم، می­توانیم از این راه وارد شویم و به مقام معرفت برسیم. اگر می‌خواهیم به مقام طاعت برسیم، باید گام در راه امامت بگذاریم: «قل ان کنتم تحبون الله واتبعونی یحببکم الله». اگر می‌خواهیم خدا را اطاعت کنیم، باید از کسی که صاحب امر الهی است، اطاعت کنیم که اطاعت از فرمان خداست. اگر به این مقام رسیدیم، سیر ما در مسیر توحید، از طریق امام رخ می­دهد.

بازگشت کمالات به خدا

   انسان باید به جایی برسد که ببیند همه تأثیرها به فاعلیت خدای متعال برمی‌گردد. باید به جایی برسد که بفهمد همه کمالات به خدای متعال باز می‌گردد. اسمای خداست که عالم را پر کرده و قدرت، حیات، علم و حکمت، از او سرچشمه می­گیرد و هیچ کمالی در عالم نیست که منصوب او نباشد.

   اگر انسان این نکته را بفهمد، معرفت با خشوع در برابر ائمه پدید می­آید. باید در مقابل معصومین و فرمان آن­ها، تسلیم بود و به ولایت آن­ها راضی بود. ولایت آن­ها امانت الهی است که خدای متعال قرار داده و کمال درجه انسان این است که بتواند در ظرف خودش، حامل آن امانت و امانت­دار نسبت به امر ولایت باشد. بر همین اساس، سیر در درجات اخلاق و تهذیب اخلاقی، از همین مجرا واقع می‌شود. هم­چنین همه کمالات اخلاق، از طریق اولیای معصوم در عالم جاری می­گردد.

به تعبیری کسی که واجد همه کمالات اخلاقی است، وجود مقدس نبی اکرم (ص) هستند و هیچ مخلوق دیگری، واجد همه این کمالات نیست. از این رو، از طریق ایشان، کمالات اخلاقی جاری می‌شود. کمالات اخلاقی، مناسک بندگی خدا هستند. کمالات اخلاقی، بازگشت به توحید و خشوع و سجده است و کسی که امانت‌دار این کمالات هست و این کمالات را به صاحبان امانت می‌رساند، وجود مقدس حضرت است. ایشان سرپرست رشد اخلاقی عالم است، نه این­که ما هستیم که به رشد می‌رسیم. از این رو، سرپرستی او با خدای متعال و سرپرستی همه عالم با اوست و این گونه عالم به کمال اخلاقی می‌رسد. «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق».

آرزوی شیطان، دور کردن انسان از کمالات اخلاقی

شیطان می‌خواهد همه را از توحید و خشوع و خضوع دور کند. به تعبیر امیرالمؤمنین (ع)، او می­خواهد همه را گرفتار بیماری استکبار و صفات رذیله سازد. از این رو حضرت با شیطان درگیرند و می­خواهند بساط او را جمع و محدود کنند. ما راهمان در رسیدن به تمامی کمالات اخلاقی، تولی و تبری تام است. ما با تولی به ولایت به استکمال می‌رسیم و با تبری به نجات. نتیجه می­گیریم که اگر معصوم طریق سیر عالم به طرف توحید و درجات توحید است، خدای متعال همه درجات توحیدی را به او داده و او واجد است و بقیه مهمان او هستند و با شفاعت او به درجات توحید می‌رسند و با نورانیت او در عالم انوار سیر می‌کنند و با هدایت او راه را می­بندد. همه صفات حمیده، از فروع توحید است. بنابراین صفات حمیده هم از طریق او در عالم جاری می‌‌شود و با ولایت و خلافت اوست که عالم به کمالات اخلاقی می‌رسد.

امامت معصومین (ع) برای نظم و معاش و خوش­گذرانی در دنیا و آبادانی و توسعه به مفهوم امروزی نیست، بلکه به معنای سرپرستی است. گرچه همه نوع عمران و آبادی در عبودیت است، نه عمران به معنای عمرانی که از شاخص‌های توسعه است. باید توجه داشته باشیم که همه شاخصه‌های حیات در ولایت معصوم است.

انسان دو بُعد دارد، بُعد مادی و حیوانی. جنبه معنوی و عرفانی باید در پرتو عنایات خدای متعال باشد. انسان باید در مسیر قرب حرکت کند. امامت امام، همه حوزه‌های حیات انسان را فرا می‌گیرد. امامت آن­ها امامتی است که همه زندگی انسان را می­پوشاند. از این رو، معاد و معاش انسان باید توحیدی باشد. می­توان به واسطه نیازهای مادی، انسان به قرب و معرفت برسد. خدای متعال این نیازها را آفریده که طریق قرب باشند. متأسفانه ما این نیازها را از مسیر اصلی منحرف می‌کنیم و مشرک می‌شویم.

اگر موحد باشیم، عصر ظهور، عصری است که پرستش جمعی، حول ولی خدا اتفاق می‌افتد، یعنی حیات اجتماعی طیبه و نورانی بر محور ولی الله الاعظم (عج) رخ می­دهد. لذا همه انبیا و مؤمنین آرزو می‌کنند، بر‌گردند. از قبل هم دعا داشتند که برگردند تا مرتبه ‌دیگری از عبادت بر محور ولایت معصوم و مرتبه دیگری از طعم ولایت معصوم را به صورت جمعی درک کنند.

وجود مقدس معصومین محور کمال نظام الهی

در روایت امام رضا (ع) آمده است: « الامامه نظام المله». بنابراین، وجود مقدس معصومین محور کمال نظام الهی است. این وجود مقدس، برای همه مخلوقات، رحمت است. «الرحمه الموصوله» است، رحمتی که لحظه‌ای قطع نمی‌شود و طریق رزق و محبت الهی است. لذا ولایت معصوم، سرپرستی توأم با محبت است و به تعبیری فداکاری و شفاعت و ایثار است. «بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیرته الظلاله». این امر از اموری است که در پذیرش معصوم مؤثر است.

وجود مقدس معصوم هیچ طمعی ندارد و فقط می‌خواهد به ما خیر برساند. ائمه منزه و دارای عصمت مطلقه­اند. آن­ها امین­الله هستند و خزائن الهی به شمار می­آیند. آن­ها به هر کسی، به اندازه مأذون الهی و ظرفیتی که دارد، خیر می‌رسانند. اگر ما باید حامل ولایت آن­ها باشیم، آن­ها حامل ولایت الله هستند. 

واژگان کلیدی: شناخت خدا، معرفت، اخلاق، کمالات اخلاقی، آرزوی شیطان، مقام معصومین­_{علیهم­السلام}.

اسامی معصومین: پیامبر_{صلی­الله­علیه­و­آله­وسلم}، علی­_{علیه­السلام}، رضا_{علیه­السلام}.