تبلیغ ، آیه ، شصت وهفتمین آیه از سورة مائده . این آیه که در آخرین روزهای حیات پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم نازل شده ، حضرت را مأمورِ ابلاغ پیامی مهم کرده و حاکی از آن است که اگر پیامبر این پیام را ابلاغ نکند، رسالت خدا را به انجام نرسانده است . مفسران شیعه و بسیاری از اهل سنّت تصریح کرده اند که این آیه در سفر حجة الوداع در هجدهم ذیحجّة سال دهم هجرت در منطقة غدیرخم بر پیامبر نازل شده است (قمی ، ج 1، ص 179؛ عیّاشی ، ج 1، ص 331ـ332؛ سیوطی ، ج 2، ص 298؛ فیض کاشانی ، ج 2، ص 51؛ حُوَیزی ، ج 1، ص 653ـ 655؛ آلوسی ، ج 6، ص 194).
دانشمندان شیعه با اتکا به روایاتی از امامان علیهم السلام و نیز بعضی صحابة پیامبر اکرم ، مناسبت نزول آیه را با واقعة غدیر قطعی می دانند (کلینی ، ج 1، ص 290؛ احمد طبرسی ، ج 1، ص 57؛ ابوالفتوح رازی ، ج 4، ص 275ـ281؛ فیض کاشانی ، همانجا؛ حویزی ، ج 1، ص 653ـ 658؛ قمی مشهدی ، ج 4، ص 167)، در صورتی که علمای اهل سنّت با ذکر آرای صحابه و تابعین از مناسبتهای دیگری هم در نزول این آیه سخن گفته اند. بنا به روایت دانشمندان شیعه و نیز بعضی علمای اهل سنّت ، پس از بازگشت رسول خدا از حجة الوداع ، در منطقة غدیرخم این آیه نازل شد: «یااَیُّهَاالرّسولُ بَلِّغْ مااُنزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اَللّ"هُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاس اِنَّ اللَّهَ لایهدِی القَومَ الکافِرین » (ای پیامبر آنچه از پروردگارت به سوی تو نازل شده ابلاغ کن و اگر نکنی پیامش را نرسانده ای و خدا تو را از ( گزند ) مردم نگاه می دارد). پیامبر به مسلمانان دستور توقف داد و پس از اقامة نماز و ایراد خطبه ای ، به معرفی علی علیه السلام پرداخت و از جمله فرمود: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا علیٌّ مَوْلاه » (قمی ، ج 1، ص 179ـ181؛ عیّاشی ، همانجا؛ فضل طبرسی ، 1408، ج 3، ص 344؛ حویزی ، همانجا؛ رشیدرضا، ج 6، ص 464ـ 465). در این هنگام صحابه ، از جمله ابوبکر و عمر، این مقام را به علی علیه السلام تهنیت گفتند (رجوع کنید به فضل طبرسی ، 1417، ج 1، ص 262؛ فخررازی ، ج 12، ص 50؛ نظام الاعرج ، ج 2، ص 616؛ امینی ، ج 1، ص 11). بر این اساس ، معنای «بلّغ ما انزل الیک » چیزی جز اعلام و ابلاغ ولایت علی علیه السلام نبود و این موضوع قبلاً از طریق وحی به رسول خدا گفته شده بود، اما رسول خدا از نگرانی آنکه عده ای وی را به حمایت از پسرعموی خود متهم سازند، از اعلام آن خودداری کرد (عیّاشی ، ج 1، ص 360؛ فضل طبرسی ، 1408، همانجا، به نقل از حاکم حسکانی ). ادامه مطلب...
